Gwybodaeth i'r heddlu
Pan fyddant yn cael eu trin yn briodol, gall cwynion arwain at well arferion a gwasanaethau'r heddlu. Mae hyn o fudd i gymunedau lleol a'r heddluoedd.
Ar y dudalen hon fe welwch yr holl offer ac arweiniad sydd eu hangen arnoch am y system gwyno. Rhennir gwybodaeth yn ganllawiau cyffredinol ar gyfer holl swyddogion a staff yr heddlu, a gwybodaeth sy'n bennaf ar gyfer adrannau safonau proffesiynol.
Gwybodaeth i swyddogion a staff yr heddlu
Ni yw corff gwarchod cwynion yr heddlu. Nid ni yw’r heddlu ac rydym yn gwbl annibynnol iddynt. Rydym yn gosod y safonau ar gyfer system gwynion yr heddlu. Rydym yn sicrhau bod yr heddlu yn ymchwilio i gwynion amdanynt yn briodol. Rydym hefyd yn ymchwilio i'r digwyddiadau mwyaf difrifol a sensitif yn ymwneud â'r heddlu ein hunain.
Mae heddluoedd yn delio'n uniongyrchol â'r mwyafrif o gwynion a materion ymddygiad sy'n ymwneud â'u swyddogion, staff, contractwyr a gwirfoddolwyr. Ymdrinnir â'r materion hyn gan adrannau safonau proffesiynol heddluoedd, neu adrannau adnoddau dynol. Fodd bynnag, mae'n ofynnol i heddluoedd atgyfeirio unrhyw farwolaeth neu anaf difrifol sy'n dilyn cyswllt uniongyrchol neu anuniongyrchol â swyddogion heddlu, staff, contractwyr a gwirfoddolwyr atom.
Trwy ein gwaith, rydym yn dal yr heddlu i gyfrif pan fydd pethau'n mynd o'u lle, yn argymell newidiadau i atal yr un camgymeriadau rhag ddigwydd eto ac yn hyrwyddo safonau uchel o blismona. Rydym yn defnyddio ein tystiolaeth i ysgogi gwelliannau yn arferion yr heddlu er budd y cyhoedd a’r heddlu. Bydd hyn yn helpu i gyflawni ein gweledigaeth i bawb allu cael ymddiriedaeth a hyder mewn plismona.
Rydym hefyd yn monitro’r ffordd y mae heddluoedd yn ymdrin â chwynion i sicrhau bod y gwersi a ddysgwyd o gwynion ac ymchwiliadau yn helpu i wella plismona. Darllenwch fwy am y broses gwyno, a sut a phryd rydym yn cynnal ymchwiliadau annibynnol.
Byddwn yn gweithredu’n gyflym, yn ddiduedd ac yn deg pan fydd honiad yn cael ei gyfeirio atom. Yn aml bydd rheolwyr lleol yn ymchwilio i gŵyn am aelod o staff yr heddlu neu gontractwr – gall hyn fod gan eich goruchwyliwr neu reolwr uniongyrchol. Gall adnoddau dynol a/neu PSD eich heddlu ymdrin â’r mater os oes angen ymchwilio i gŵyn.
Bydd eich heddlu yn dweud wrthych os ydych am gael eich cyfweld am ymchwiliad i gŵyn. Er enghraifft, efallai y byddwch yn derbyn llythyr gan y PSD am y gŵyn a’r penderfyniad i ymchwilio iddi. Fe'ch cynghorir yn gryf i gysylltu â'ch undeb llafur os bydd hyn yn digwydd. Byddant yn trefnu i'ch cynrychioli yn ôl yr angen.
Mae ymchwiliadau i faterion difrifol, megis marwolaethau yn y ddalfa, yn cael eu cynnal gan ein hymchwilwyr ein hunain. Mewn rhai amgylchiadau, mae gan ein hymchwilwyr bwerau heddlu llawn a hawliau mynediad i eiddo, dogfennau a thystiolaeth arall.
Mae ein canllaw manwl, yn amlinellu’r hyn y gall swyddogion heddlu a staff ei ddisgwyl os ydynt yn ymwneud ag ymchwiliad gan SAYH.
Credwn mai sicrhau bod adroddiad yr ymchwilydd ar gael yw’r ffordd fwyaf tryloyw o ddangos yr hyn y mae’r ymchwiliad wedi’i ganfod. Pan fydd yr ymchwiliad wedi’i gwblhau, mae’n bosibl y caiff yr adroddiad ei ddatgelu i achwynwyr, swyddogion heddlu, staff heddlu, contractwyr a gwirfoddolwyr (yn amodol ar brawf niwed). Defnyddir prawf niwed i benderfynu os oes gwybodaeth a fyddai’n achosi effeithiau andwyol pe bai’n cael ei ddatgelu, megis risgiau i ddiogelwch gwladol.
Efallai y gofynnir i chi ysgrifennu adroddiad am yr hyn a ddigwyddodd – nid yw cyfweliad bob amser yn angenrheidiol. Mae gennych yr hawl i ymgynghori â chynrychiolydd undeb llafur cyn anfon eich ymateb. Mae gennych hawl i gyfreithiwr os ydych yn mynd i gael eich cyfweld dan rybudd. Cysylltwch â'ch undeb llafur ar unwaith i drefnu hyn cyn y cyfweliad.
Mae ein canllawiau manwl ar gyfer swyddogion yn cynnwys rhagor o wybodaeth am yr hyn y gall swyddogion ei ddisgwyl pan ofynnir iddynt ddarparu adroddiad tyst; y wybodaeth y byddwn yn ei ddarparu iddynt; a sut y byddwn yn gwneud penderfyniadau ar y ffordd fwyaf priodol o ymgysylltu â'r swyddog.
Ar ôl i ymchwiliad ddod i ben, gallai fod nifer o ganlyniadau gwahanol i'r unigolion dan sylw, mae'r rhain wedi'u hamlinellu'n fanwl, yn ein canllaw manwl.
Os na chytunir ar unrhyw gamau pellach ni ellir cyfeirio at y mater mewn cynlluniau datblygu personol neu arfarniadau staff. Fodd bynnag, efallai y byddwch yn cael hyfforddiant, cyngor neu gymorth arall o ganlyniad i gŵyn.
Mae nifer fach o gwynion yn arwain at gamau disgyblu neu gamymddwyn. Gall staff yr heddlu gael cymorth gan eu hundeb llafur, a all ddarparu cynrychiolaeth a chyngor ar bob mater disgyblu a chamymddwyn.
Bydd swyddogion heddlu, cwnstabliaid gwirfoddol a staff yn cael eu rhoi ar restr wahardd os ydynt yn cael eu canfod yn euog o gamymddwyn difrifol ac yn cael eu diswyddo neu y byddent wedi bod pe na baent wedi ymddeol neu wedi ymddiswyddo. Mae heddluoedd a chyrff plismona eraill, gan gynnwys y SAYH, yn cyfeirio at y rhestr hon cyn gwneud penodiadau ac maent wedi’u gwahardd gan y gyfraith rhag cyflogi unrhyw un ar y rhestr wahardd.
Mae swyddogion heddlu, cwnstabliaid gwirfoddol a staff sydd wedi ymddiswyddo neu wedi ymddeol yn ystod ymchwiliad a allai arwain at ddiswyddo, neu sy'n gadael cyn i honiad o'r fath ddod i'r amlwg, wedi'u cynnwys yn y rhestr gynghori. Wrth gynnal gwiriadau cyn-cyflogaeth, os yw ymgeisydd ar y rhestr gynghori, rhaid i'r sefydliad cyflogi ystyried y wybodaeth ynghylch y rhesymau pam fel rhan o'r broses wirio.
Pan fydd gweithdrefnau disgyblu wedi'u cwblhau, bydd y manylion naill ai'n cael eu hychwanegu at y rhestr waharddedig os byddai'r swyddog wedi'i ddiswyddo, neu ei dynnu os na chaiff yr achos ei brofi. Mae'r rhestr gynghori hefyd yn cynnwys gwirfoddolwyr dynodedig y mae eu statws dynodedig wedi'i dynnu'n ôl oherwydd materion ymddygiad neu berfformiad.
Mae'r Coleg Plismona yn gyfrifol am gadw y rhestrau gwahardd a chynghori.
Mae ein llinell adrodd yn bodoli er mwyn i swyddogion a staff yr heddlu adrodd am bryderon ynghylch camymddwyn bod trosedd wedi’i chyflawni, neu lle mae tystiolaeth o ymddygiad a fyddai’n cyfiawnhau achos disgyblu. Mae'r Swyddfa Gartref yn cynnig gwybodaeth ddefnyddiol am adrodd pryderon (pennod dau), tra bod GOV.UK yn cynnig gwybodaeth gyffredinol am broses chwythu'r chwiban.
Gellir defnyddio’r llinell adrodd i wneud datgeliadau er budd y cyhoedd i SAYH. Mae datgeliadau a wneir er budd y cyhoedd yn cael eu diogelu o dan Ddeddf Hawliau Cyflogaeth 1996. Mae SAYH yn berson rhagnodedig o dan y ddeddfwriaeth honno at ddibenion materion sy’n ymwneud ag ymddygiad person sy’n gwasanaethu gyda’r heddlu neu gorff gorfodi’r gyfraith arall o dan awdurdodaeth SAYH.
Rydym yn cofnodi adroddiadau a wneir i ni sy'n bodloni meini prawf Datgeliad er Lles y Cyhoedd gan ddefnyddio'r meini prawf yn y ddeddfwriaeth a Chanllawiau'r Swyddfa Gartref (Pennod 2).
Mae ein pwerau i weithredu ar ddatgeliadau budd y cyhoedd / adroddiadau chwythu'r chwiban a wneir i ni wedi'u pennu gan Ddeddf Diwygio'r Heddlu 2002 (PRA). Ymdrinnir â materion chwythu'r chwiban yn wahanol i gwynion a wneir gan aelodau'r cyhoedd. O dan y PRA, ni fyddai gan berson sy’n gwasanaethu gyda’r heddlu ac sy’n dymuno gwneud cwyn hawliau achwynydd heblaw ei fod oddi ar ddyletswydd ar adeg yr ymddygiad honedig ac os yw’r gŵyn yn erbyn person sydd, ar adeg yr ymddygiad honedig, dan gyfarwyddyd a rheolaeth prif swyddog gwahanol.
Yn ogystal, mae materion sy’n ymwneud â chyfarwyddyd a rheolaeth heddlu yn parhau y tu allan i gylch gwaith SAYH. Mae hyn yn gyffredinol yn cynnwys materion achwyn fel pensiynau, dyrchafiad a disgyblaeth. Fodd bynnag, pan fydd y materion hynny'n codi, mae gan swyddogion heddlu ac aelodau staff fynediad at gynllun cwynion mewnol sydd â llwybrau apelio at staff uwch.
Rydym yn annog swyddogion a staff i ddilyn y llwybrau hyn, lle ei fod yn briodol, a cheisio cyngor cyfreithiol neu siarad â Ffederasiwn yr Heddlu, neu eu hundeb, am gyngor pellach mewn amgylchiadau o’r fath. Ni all SAYH roi cyngor arbenigol i unigolion ar eu hawliau ac ni allwn ymgymryd ag ymgyfreitha ar ran unigolyn.
Mae rhagor o wybodaeth am y broses llinell adrodd ar gael yn ein tudalen Cwestiynau Cyffredin. Mae llinell adrodd y SAYH yn cael ei weithredu a’i reoli gan ein canolfan cyswllt cwsmeriaid. Cysylltwch trwy e-bostio eu ffoniwch ni ar 08458 770061 (mae llinellau ar agor o Ddydd Llun i Ddydd Gwener, 9yb-5yh - gadewch neges llais ar ôl oriau).
Adrodd data ar faterion Llinell Adrodd
Creodd ein Panel Ieuenctid y poster defnyddiol hwn yn seiliedig ar eu hymchwil gydag 800 o bobl ifanc i helpu swyddogion heddlu wrth ddod i gysylltiad â phobl ifanc.
Information for professional standards departments
We have created detailed guidance and an accompanying toolkit to help complaint handlers and investigators within professional standards departments deal with complaints about police officers.
The documents guide complaint handlers through the police complaints process and are designed to achieve best practice and greater consistency across all police forces.
Our statutory guidance helps police forces and local policing bodies comply with their legal obligations when handling complaints about police officers and staff. It outlines how to achieve high standards in the handling of complaints, conduct matters and death and serious injury (DSI) matters.
Our guidance sets out the principles underpinning the complaints system, when complaints should be recorded and different ways of handling complaints, including referral to the IOPC and local investigation by the police force. It also covers potential outcomes and how the outcome of a complaint can be reviewed.
This guidance applies to matters that come to the attention of police forces, police and crime commissioners or the IOPC on or after 1 February 2020.
Note: this guidance does not apply to other organisations under our jurisdiction which are governed by different legislation. Where appropriate, these organisations follow the spirit of the guidance when dealing with complaints.
For matters that came to the attention of police forces, police and crime commissioners or the IOPC before 1 February 2020, please refer to our previous statutory guidance and operational advice note.
Information about our statutory guidance prior to 2015 can be found via the National Archive. The documents dated 2012 relate to complaints and appeals received by appropriate authorities between 22 November 2012 to May 2015. The documents dated 2010 relate to complaints and appeals received by appropriate authorities between 1 April 2010 and 22 November 2012.
Our statutory guidance on achieving best evidence in death or serious injury matters helps the police to comply with their duties and responsibilities from the moment a death or serious injury (DSI) matter comes to their attention.
The guidance aims to help us secure best evidence to inform our investigations, to promote public confidence in the integrity of the process and protect the officers involved from accusations of collusion.
For more information, the College of Policing has published guidance on post incident procedures, management, welfare and legal issues.
Guidance on dealing with allegations of discrimination – includes a summary guide with links to more detailed guidance and case examples
This guide outlines the information that should be provided when making a referral to the IOPC - Minimum standards for referrals
This guidance supports the police service to capture accurate and consistent information about complaints which can be used to identify issues and trends, This information can be used to inform development of future policy and practice at local and national levels. It applies to complaints received from 1 February 2020 - Guidance on capturing data about police complaints
This guidance provides complaint handlers with a fair and consistent approach to managing unacceptable or unreasonable behaviour by complainants. It also ensures that we give access to the police complaints system to all - Guidance on managing unacceptable and unreasonable complainant behaviour
This advice note helps police forces to comply with the statutory requirement to provide a report when a local investigation is open for longer than 12 months - Operational advice note on 12 month timeliness reports
For complaints received before 1 February 2020, please see our Guidance on the recording of complaints under the Police Reform Act 2002 (updated December 2017).
If your force are looking to order hard copies of the A guide to the police complaints system leaflet, please complete and send us a Publication order form.
Information for other bodies under our jurisdiction
Guidance for police and crime panels and the London Assembly Police and Crime Committee to make them aware of their responsibilities in handling complaints and conduct matters (updated November 2022)
